Mikki Aronoff gebruikt poppen om de kinderen voor te bereiden op ingrijpende behandelingen zoals het verlies van ledematen en/of op de behandeling van kanker. Aan haar poppen vertellen de kinderen ronduit over vriendjes die ze kennen en die reeds gestorven zijn. Een van de kinderen die ze behandeld heeft wilde begraven worden met haar poppen. Maar het meest aangrijpende verhaal betreft toch haar werk als therapeut bij de begeleiding van de terminaal zieke Scott. Boeken en poppen betekenden het ultieme reddingsmiddel in haar confrontatie met het 11-jarige leukemiepatiëntje Scott, vermoeid en verzwakt als hij was. Elke dag, nadat zijn ouders hem in de steek hadden gelaten, verdroeg hij moedig de pijn. Scotts broeken waren steeds een klein beetje te kort en onthulden daardoor zijn tengere beentjes. Hij leek voortdurend in ‘slow motion’ te bewegen en men zag hem nooit lopen. Wanneer hij sprak, leek het alsof het uit een dikke mist kwam. Zijn zandkleurig haar dat thuis geknipt was stak langs alle kanten. Bezorgdheid maakte zich meester over Scott. Net als zijn ouders wist hij niet goed hoe hij de juiste vragen moest stellen en zijn sociale vaardigheden en oogcontact waren minimaal.
Mijn werk met Scott startte in de hematologische/oncologische kliniek. Ik gebruikte aanvankelijk enkel poppen. Scott nam als kijker- en luisteraar een passieve houding aan. Via mijn poppen gaf ik heel wat informatie en trachtte hem de nodige omgangsvaardigheden voor te schotelen. Hij vertoonde hiervoor bijzondere interesse. Ik vertrouwde erop dat hij alles in voldoende mate assimileerde. Scott was een kind van weinig woorden maar we leerden met elkaar om te gaan. Hij leerde zich tot mij te richten en ik leerde hem te begrijpen met de beperkte kwaliteit van zijn schaarse woorden die hij tot mij richtte. In deze stilte moest ik dikwijls raden naar datgene wat hij verwachtte of wilde weten.
Nooit heb ik kunnen vermoeden hoe ingrijpend een boek en een pop konden zijn als middel om kinderen te helpen zichzelf en de situatie waarin ze terecht zijn gekomen te begrijpen als toen Scott ernstig ziek werd en in isolatie kwam te liggen. Vermoedelijk door het onmogelijk kunnen omgaan met het feit dat Scott stervende was kwamen Scotts ouders plots niet langer naar het hospitaal. Scott werd alleen achtergelaten zonder een antwoord te krijgen op wellicht, volgens mij, zijn belangrijkste vraag: ‘Wat gebeurt er met mij als ik doodga?’ Maar neen, hij vroeg enkel: ‘Waarom hebben mijn ouders mij nu op dit ogenblik verlaten?’ Wat kon voortaan nog gedaan worden om de leegte op te vullen sinds de afwezigheid van zijn ouders ?
leek mij noodzakelijk Scott ervan te overtuigen dat ondanks hun vertrek hij niet alleen zou zijn. Gezien het kind sinds zijn isolatie zo zwaar vermoeid en elke fysieke inspanning teveel was geworden, stelde ik hem voor hem met de pop voor te lezen hetgeen hij een goed idee vond. Hiermee begon ik aan een nieuwe onbekende reistocht gezien ik niet kon vermoeden waarheen boeken en verhalen ons konden leiden. Ik begon met onschuldige vragen als: ‘Wil je dat ik voorlees?’ – ‘Ja’ – ‘Welk boek kies je?’ – ‘Maakt niet uit’. Ik nam dan maar het boek ‘Abel’s Island’. Het ging over een muis die met haar familie ging picknicken en in een storm verzeild raakte. De rest van het verhaal ging over de fysieke inspanningen die geleverd moesten worden om terug thuis te geraken. Het leverde heel wat stof tot nadenken en bespreken op.
Ik besloot om alternatieve communicatievormen te gebruiken. Allereerst deed ik beroep op zijn geheugen en de herinneringen aan zijn ouders en thuis. ‘Je mama heeft mooie ogen. Ik denk dat je haar ogen hebt.’ Daarna sprak ik over de dingen die hij samen met zijn familie had gedaan: ‘Weet je nog dat je naar het ziekenhuis gekomen bent met je zusjes en dat we toen met de poppen hebben gespeeld?’ En verder: ‘Als jij aan je ouders denkt dan denken zij vast en zeker ook aan jou.’ Ik stelde Scott gerust en liet hem diep zuchten. De pop en hijzelf zuchtten samen diep. Als hij weer ontspannen was, liet ik hem zijn ogen sluiten en vertelde verder over zijn familie.
Het werd zeer moeilijk voor Scott om nog te spreken. In het boek droomde de muis en het leek wel echt. Zou Scott dat ook doen? De muis vroeg zich af: ‘Waarom overkomt het mij?’ Wellicht vroeg Scott zich dat ook af. Het werd zeer moeilijk voor Scott en ook voor mijzelf. Met kloppend hart keek ik elke dag door het venster of Scott er nog was. Ik wachtte geduldig op de dokter en luisterde naar wat hij te zeggen had over de tijd die Scott nog restte. Natuurlijk kon niemand dat weten! Ik maakte mij bezorgd over het feit of ik het kind tot op het einde zou kunnen begeleiden.
Het laatste boek dat ik Scott heb voorgelezen heet “There is a Rainbow Behind Every Dark Cloud”, geschreven door kinderen die geconfronteerd werden met ernstige zieke en de dood. Ook al kon hij geen andere kinderen meer ontmoeten, hij kreeg er contact mee via dit boek. Scott stelde niet veel vragen meer, maar luisterde intens. Hij legde verbanden tussen zijn eigen ervaringen en deze uit het boek. Op mijn vragen zoals ‘Heb je dat ook zo gevoeld?’ knikte hij bevestigend. Hij was niet meer alleen!
Ik was voortdurend verbaasd over zijn doorzettingsvermogen. Hoe kon hij zo blijven leven? Het leek erop of zijn hersencellen dermate geprogrammeerd waren dat hij wilde doorgaan tot hij zijn familie kon terugzien. Hij spande zich enorm in!
Hij hield het vol tot zijn familie de kracht vond om hem opnieuw te bezoeken.
Drie dagen later stierf Scott vredig met de familie aan zijn zijde.
Ik vergeet nooit mijn ervaring van de kracht en de invloed die boeken en de poppen hebben gehad op Scott en mijzelf! De pop liet Scott inzien dat er nog steeds iemand was die veel om hem gaf en hem bijstond in zijn ongelijke strijd.
Er zijn veel mogelijke wegen waarlangs we kinderen kunnen bereiken. Het komt er enkel op aan het juiste verhaal op de juiste manier bij het juiste kind te brengen en op het juiste moment een pop in te schakelen.
Dikwijls heb ik mij afgevraagd of het naïef was te denken dat ik Scott zijn mentale en fysieke pijn even heb kunnen doen vergeten door verhalen voor te lezen. Maar het is mijn doelstelling geweest en ik ben nu ook anders over boeken gaan denken. De les die deze uitzonderlijke belevenis mij heeft geleerd is dat ‘juist maar luisteren’ veel tijd en inzet vergt. Het innerlijke wordt beroerd naarmate het geschreven verhaal wordt verwerkt. Boeken en poppen verzachten het leed!